دیموکراسیەت ل بن دەستھەلاتا زونا کەسک
رەمەزان نسرالدین کێڤلی
گومان تێدا نینە ئەزمونا دیموکراسىێ ل هەرێما کوردستانێ ئەزمونەک نوى و تازەیە، ئەگەر ئەم بەراوردیێ دگەل وەلاتێن دیێن دونیایێ بکەن کو هەرئێک ژوان وەلاتان سەربورەک مەزن و درێژ هەیە دگەل دیموکراسیەتێێ. دیموکراسیەت ل زوربەیێ وەلاتێن روژئاڤا ژ تێگەهەک تیورى بویە کەلتور و بویە بەشەک ژ ژیانا روژانە یا خەلکێ وان وەلاتان. بەلێ ب مخابنى ڤە دبێژم ل روژهەلاتا ناڤەراست ب گشتى دیموکراسیەت بتنێ دورشمەک بریقەدارە دهێتە بکارئینان. ژبلى ئەزمونا تاکانە یا هندەک وەلاتان ئەم نەشێن دیاربکەن کو دیموکراسیەت لڤێ دەڤەرێ هەیە و گومان تێدا نینە هەرێما کوردستانێ ژى بەشەکە ژ جغرافیا سیاسى یا فێ دەڤەرێ یە.
ل زونا کەسک دیموکراسیەت ل چەند خالاندا دهێتە دیتن و ئاراستەکرن ژوانا (هێرشکرنا ل سەر لایەنێن سیاسى، سەنگەر گوهورینا حزبى، هەلبژارتنێن بێ بنەم، ئازادەیکا بەرەلایێ و بەرەلایا دەست چێگرى) چونکە نە ماڤێ مروڤى وەکو پێویست سەنگا و بەهایێ خو هەیە نەژى یاسا سەروەرە لڤێ زونێ و دەست هەلاتا کەسان ژ یا حزبان ژى بهێزترە. ئەگەر یاسا سەروەر با نوکە پلاندارێژەرێن 16 ئوکتوبەرێ لپشت شفشێن زیندانێ دا بوینە و نەژى رادەستکرنا دەست هەلاتێ وەکو پێدڤى یە و نەژى ئەنجامێن هەلبژارتنان گرنگیا خو هەنە، چونکە بەرى هەلبژارتن ب دوماهیک بهێن ئەنجام دهێنە رەتکرن. یا نژى باشترین دیموکراسیەت گوتنا بەرێز (مەلابختیار) بویە دەمێ دبێژیت ئێکەتى ئێک کورسیک ژى بینیت هەر ئێکەتیە و کەفێن بەردەوامیا دەست هەلاتا ئێکەتیێ دکت، یانژى ئەو کادرێن روژانە ب کراسەکێ خو دخەملینن جار ئێکەتى جار ژى هاوپەیمانیى و چار ژى گورانن و بەردوام ژى دژە پارتى دەمێ ل راگەهاندنا خویا حزبى دا ئاماژە دنە شەرعەیەتا شورەشگێری ژبو حوکمرانیێ ل هەرێما کوردستانێ و دگەل سیستەمێ فیفتى فیفتى کار دکن، یان وان رەوشەنبیرێن هەلویست وپرنسیپێن وان بو دهێنە دورست کرن دژى پارتى، دیموکراسیەت ب هەمى رامانێن خوڤە دهێتە پێشل کرن لڤێ زونێ.
ئەگەر شەرعیەتا شورەشگێر پیڤەرێ حزبەکا سیاسى بیت رامانا وێ ئەو هەلبژارتن و رایا خەلکى و بەشداریا لایەنێن سیاسى ل هەلبژارتنا چ بەهایێ خو نینە و پێدڤى ناکت ماندى بوون و مەزاختێن زێدە ل هەلبژارتنان بهێنە کرن ل کوردستانێ بهێنە کرن وى دەمى ژى ئەڤان لایەنێن سیاسى ئەو شەرعیەت نینە ئەڤا کو بناڤێ شەرعیەتا شورەشێ دئاخفن چونکە هەر ئەو لایەن بوینە دژى شورەشێ و بوینە داردەستێ رژێمێن ئێک لدیڤ ئێک ل دەڤەرێ بو هەلوەشاندنا هیڤێن خەلکێ شورەشگێر و دیسان مێژویا وان د سەلمینت کو بتنێ ئەوان شەرعیەتا داردەستان وەرگرتیتە نەک شەرعیەتا شورەشێ لەورا نابیت لایەنێن سیاسى ل کوردستانێ بکەفن لبن باندورا ئەڤان هزرێن توزێ گرتى، بەلکو دڤێت ئیدى رێز ل دەنگ و رایا خەلکى بهێتە گرتن.
ل سالا 1992 ئەگەر ئەوان لایەنان دان ب شکەستنا خو ئینابان نوکە مللەتێ کورد ل قوناغەکا دى یا گەشەیا سیاسى بویە و نە شەرێ برا گوژیێ دورست دبو و نەژى دیموکراسیەت دکەفتە لبن گومانێ دا ل کوردستانێ، هەر لایەنەکێ لڤێ قوناغێ ئەڤى تێگەهى تێک بدەت و رایا خەلکى بێ بەها بکەت دڤێت لایەنێن دى قەبیل نەکن و ئێدى ئەزمونا مەژى وەکو مللەت بچیتە رێزا وان مللەتێن دیموکراسیەت تێدا بویە کەلتور.
قوناغائەڤرو ژى دخاستە هندێ کو ژلایێ کەلتورێ دیمورکاسى ڤە ئەم زەنگین ببن، رولێ دام و دەزگەهێن هەرێما کوردستانێ کارابن وفەلسەفا سیاسى ل کوردستانێ ل خالەکێ نەراوەستە مەترسى لسەر دیموکراسیەتێ دورست ببت، ژبو پێک ئینانا کابینا داهاتى ل کوردستانێپێدڤى یە ژ قەبارێ هەر لایەنەکێ سیاسى زیاتر چ پوست بو نەهێنە دان تاکو ئیدى هەمىلاینێن سیاسى هەست ب دادپەروەریا سیاسى بکەن ل کوردستانێ، بەشداریا راستەقینە ل وێ چەندێ دا یە هەر لایەنەکلگور سەنگا خو پوستان وەربگریت نە لخو سەپاندنێ دایە، نابیت چ لایەن رەوشا سیاسى بخو ب دەلیڤە بزاننبو سەپاندنا هێزا خو ئەوا بناڤ شەرعیەتا شورەشگێرى چونکە ئەزمونا دیموکراسى ل کوردستانێ نوکە د بن چاڤدێریا نەتەوەیێن ئێکگرتى و وەلاتێن زل هێزا دایە . .
18.12.2018
