ژ سه‌رۆکوه‌زیرتیێ بۆ سه‌رۆکاتیا هه‌رێما کوردستانێ
نڤیسین: نسرەت حاجی
نێچیرڤان بارزانی کو ل سه‌ر ئاستا کوردستان و جیهانێ ناڤه‌کێ دیار و ناسکریه، خوه‌دی کاریزمه‌کا بلنده و ئه‌و د سیاسه‌تا خوه دا، چاره‌سه‌رکرنا پسگرێکێن ئاسێ دا، ڤه‌کرنا گرێیێن ئالۆز و چێکرنا تێکه‌لیان ل سه‌ر ئاستا ناڤخوه و جیهانا ده‌رڤه دا ب دووربینی و دپلۆماسیه‌کا نه‌رم تێ نیاسین و ناڤداره.
سیاسه‌تا خوه دا، چاره‌سه‌رکرنا پسگرێکێن ئاسێ دا، ڤه‌کرنا گرێیێن ئالۆز و چێکرنا تێکه‌لیان ل سه‌ر ئاستا ناڤخوه و جیهانا ده‌رڤه دا ب دووربینی و دپلۆماسیه‌کا نه‌رم تێ نیاسین و ناڤداره.
سیاسه‌تا خوه دا، چاره‌سه‌رکرنا پسگرێکێن ئاسێ دا، ڤه‌کرنا گرێیێن ئالۆز و چێکرنا تێکه‌لیان ل سه‌ر ئاستا ناڤخوه و جیهانا ده‌رڤه دا ب دووربینی و دپلۆماسیه‌کا نه‌رم تێ نیاسین و ناڤداره.
ئه‌ڤ 23 سالن، ژ سالا 2006 ێ وه‌ره، نێچیرڤان بارزانی د ناڤ کار، خه‌بات و چالاکیێن ئیداره‌یا هه‌رێما کوردستانێ دایه، ڕۆلا وی و شوونتلیێن وی د پێشکه‌فتن و گه‌شکرنا باشوورێ کوردستانێ، د هه‌موو واران دا، ب تایبه‌تی د وارێ دیتن، ده‌رخستن و فرۆتنا نه‌فتێ دا ود ئاڤاکرنا ژێرخانیا ئابۆریا ئازاد دا، دیار و به‌ر ب چاڤن. نێچیرڤان بارزانی وه‌که سه‌رۆکوه‌زیرێ کوردستانێ، د ناڤا ڤان 23 ێ سالان دا قۆناغێن گه‌له‌ک دژوار و گرنگ و سه‌رکه‌فتی ده‌رباس کرن .
نێچیرڤان بارزانی د ڕه‌وشه‌ک چه‌وا دا سه‌رۆکاتیا حکومه‌تا هه‌رێما کوردستانێ، وه‌ردگره؟ باشوورێ کوردستانێ واره‌ک وێران بوو، ئێکۆنۆمییه‌ک ژهه‌ڤکه‌تی، تیکه‌لیێن گه‌له‌ک ئالۆز و خه‌راپ دگه‌ل ده‌وله‌تێن جیران و ب تایبه‌تی دگه‌ل تورکیێ هه‌بوون و باشوورێ کوردسانێ هه‌رتم د بن گه‌فا ئێریشێن ده‌وله‌تێن جیران دا بوو، عیراق د شه‌ره‌کێ تاییفی دا بوو و ڕۆژانه ب ده‌هان کریارێن ته‌رۆریستی ل عیراقێ دقه‌ومین. ئها د ڕه‌وشکا وەسا دا ئه‌و بۆ سه‌رۆکوه‌زیر کو ئه‌و ل دۆر ڤێ یه‌کێ د گۆتارا خوه یا بداویهاتنا کابینه‌یا شه‌شێ یا حکومه‌تا کوردستنێ دا دبێژه:
– ئه‌ز پشتا خوه ب ته‌جرووبه‌یا خوه یا ڕابردو دبه‌ستم کو، د سالا 1996 ێ دا بۆ جارا یه‌کێ پۆسته‌کێ حکومی، وه‌که جیگرێ سه‌رۆکوه‌زیر من وه‌رگرت، پشتی وێ ژی د کابێنه‌یا چارێ دا وه‌که سه‌رۆکوه‌زیرێ حکومه‌تا هه‌رێمێ و د سالا 2006 ێ ژی دا وه‌که سه‌رۆکوه‌زیرێ کابینه‌یا پێنجێ یا حکومه‌تا هه‌رێمێ کار کر.
د ڤێ ده‌مێ ده ئه‌ز هینی گه‌له‌ک تشتێن ژێهاتی و جوان بووم. ئه‌ز خوه گه‌له‌ک شاد دبینم کو دگه‌ل هه‌ڤکارێن خوه ل حکومه‌تێ، پارلامه‌نتۆیێ و ب تایبه‌تی دگه‌ل جه‌نابێ سه‌رۆک بارزانی و بزاڤا ده‌مۆکارتیخازا گه‌ل، مه چه‌ند بوها و ده‌ستکه‌فتیێن مانه‌وی وه‌که؛ ڤه‌گه‌راندنا ئه‌من، ئارامی و دلره‌هه‌تیێ بۆ کوردستانیێن خوه‌شتڤی و خه‌باتێن بێ ڕاوه‌ستان ژ بۆنا دانانا ئه‌ساسێ ژێرخانیا ژیانێ ل کوردستانێ، بده‌ست ئانین.
د ڕه‌وشاکا چه‌وا دا نێچیرڤان بارزانی بوو سه‌رۆکوه‌زیرێ کابینه‌یا پێنجێ کو ب کابینه‌یا یه‌کگرتی تێ ناس کرن؟ هه‌تا هینگێ باشوورێ کوردستانێ ب سه‌ر دوو حکومه‌تا/ئیداره‌یان دا هاتبوو دابه‌شکرن؛ حکومه‌ت/ئیداره‌یا سلێمانیێ ژ ته‌ره‌ف یه‌کێتیا نشتمانیا کوردستانێ ڤه دهات برێڤه برن و دوهۆک و هه‌ولێر ژی، حکومه‌ت/ئیداره‌یا هه‌ولێرێ ژ ئالیێ پارتیا ده‌مۆکراتا کوردستانێ ڤه دهاته ئیداره کرن. د2006.01.26 ێ دا پدک و ینک ل سه‌ر یه‌کگرتنا هه‌ر دوو ئیدارەیان ل هه‌ڤ کر و ڕێکه‌فتنه‌ک ئیمزا کر و ب ڤی ئاوایی د ڕۆژا 2006.05.07 ێ دا کابینه‌یا یه‌کگرتی ب سه‌رۆکتیا سه‌رۆکوه‌زیر نێچیرڤان بارزانی هات ئاڤا کرن کو ژ 39-41 وه‌زیران پێک دهات.
دێ وه‌ره دڤێ ڕه‌وشێ و کاودانی دا سه‌رۆکاتیا حکومه‌تکێ بکه و ب سه‌رکه‌فتی ژێ دارباس ببه، باوه‌ر بکن میناکێن هوسا ل هه‌موو جیهانی نینن، ئه‌گه‌ر هه‌بن ژی ژ تلیێن ده‌ستان زێده‌تر نابن. ل هه‌رێمه‌کا پێنج ملیۆن که‌سی و سه‌رۆکێ حکومه‌ته‌کا ۳۹ وه‌زیر بی کو گه‌له‌ک ژ وان وه‌زیران به‌رپرسێن له‌شکه‌ری بوون و ب سالان ل دژی هه‌ڤ شه‌رێ براکوژیێ کریه و نها ل دۆر مێزه‌کێ ب هه‌ڤ ڕا دجڤن و سه‌رۆوکه‌زیر ژی لازمه وان ل هه‌ڤ بینه و به‌رێ وان بده کار و خه‌باتێ و ب هه‌ڤ ڕا ده‌ستێ خوه بدن یه‌ک و ب هه‌ڤره خزمه‌تا هه‌ڤوه‌لاتیان بکن و کوردستانێ ئاڤادان بکن، نێچیرڤان ل دۆر ڤێ یه‌کێ دبێژه:
– د مه‌ها گولانا سالا 2006 ێ دا یه‌که‌م کابینه‌یا یه‌کگرتی یا حکومه‌تا هه‌رێما کوردستانێ هات ئاڤاکرن. د یه‌که‌م جڤینا جڤاتا وه‌زیران دا من ل ته‌ڤایا پێکهاته‌یا کابێنه‌یێ نێری، من ل سیمایێ (سه‌رووچاڤ) وه‌زیرێن برێز یێن کابینه‌یێ ب هووری نێری، ژ سه‌ده‌ما ته‌جرووبه‌یا سالێن بۆری هه‌تا وێ ده‌مێ ژی دیار بوو کو، وان باوه‌ری ب هه‌ڤ دو نه‌بوو. ژ به‌ر ڤێ یه‌کێ یه‌که‌م پێنگاڤ و خه‌باتا مه ژ بۆ دروستکرنا باوه‌ریێ و لهه‌ڤنێزیکرنا دیتنێن وان بوو.
نێچیرڤان بارزانی د هه‌موو قۆناغێن خوه یێن جودا دا د ئیداره‌کرنا باشوورێ کوردستانێ دا ب به‌رده‌وامی گرنگی ب ئاڤاکرنا ژێرخانیا ئابۆریا ئازاد یا کوردستانێ دا یه. وی هه‌ر زوو ده‌ست ب پراکتیزه‌کرنا ماده‌یێن ده‌ستوورا عیراقێ یێن کو ماف ب هه‌رێما کوردستانێ ددن نه‌فتێ ده‌ربێخنه و بفرۆش کر و د ڤی واری ده ئه‌و دبێژه:
– مه‌زنترین ده‌ستکه‌فت کو د 30 سالێن بۆری دا ب ده‌ستڤه هاتبه، ئه‌و بوویه‌را دیرۆکیا هنارتنا په‌ترۆلێ بوو بۆ ده‌رڤه. ئه‌ڤ چاڤکانی وان ئیمکانا دده مه کو ئه‌م بکارن ژیان و گۆزه‌رانییا هه‌موو فه‌ردێن/تاکێ جڤاکا خوه باش بکن و ژ بۆنا ئاڤاکرنا هه‌رێمه‌که پێشکه‌فتی ئالیکاریا وان بکن.
د ده‌ما سه‌رۆکوەزیرتیا نێچیرڤان بارزانی دا، باشوورێ کوردستانێ د گه‌له‌ک ڕه‌وش و قۆناخێن دژوار دا ده‌رباس بوو، ئه‌و کریز، ته‌ڤلیهه‌ڤی و بوویه‌رێن د ڤان سالێن داویێ ب سه‌ر باشوورێ کوردستانێ دا هاتنه وه‌که مه‌ر ل ژۆر ژی به‌حس کر، ل ده‌ستپێکێ حکومه‌ته‌ک ل هه‌رێمه‌ک بچووک ژ 39 وه‌زیران پێ بێ کو ژ دو ئیداره‌یێن جودا هاتبن، ب هه‌زاران گوندێن کاڤل، ژێرخانیا ژهه‌ڤکه‌تی و وێران، بڕینا بودجه‌یێ ژ ئالیێ حکومه‌تا عیراقێ ڤه، شه‌رێ دژی داعیشێ، هنده‌ک ئالی و پارتی هه‌بوون لنگه‌کێ وان ل ناڤ حکومه‌تێ بوو و لنگێ دن وه‌که ئۆپۆزسیۆن ل دژی حکومه‌تێ تەڤدگەریان، ژ ئالیه‌کی د حكومه‌تێ دا به‌شدار بوون و ژ ئالیه‌ک دن ب خوه‌پیشاندانان هه‌ولا هه‌رفاندنا حکومه‌تێ ددا کو ئه‌ڤ یه‌ک ل چ درا جیهانێ چێنه‌بوویه، بوویه‌رێن پشتی ئه‌نجامدنا ڕه‌فه‌ره‌ندووما سه‌رخوه‌بوونا کوردستانێ و دوورپێچێن ل سەر كوردستانێ، ئەڤ ھەموو بوویەر و قەومین دد ەما سەرۆكوەزیرتیا ێچیرڤان بارزانی دا چێبوون یەك ل پەی یا دن ھات.
د رەوشەكا وەسا دا، هه‌ر سه‌رۆکه‌زیره‌ک دن و هه‌ر که‌ساتیه‌ک دن با، ل جهه‌کێ جیهانێ با، ئه‌ز باوه‌ر دکم، دا ته‌سلیم به و ژ به‌رپرسیاریێ بره‌ڤه، لێ نێچیرڤان بارزانی ل به‌ر خوه دا، خوه‌راگرت و ژ به‌رپرسیاریێ نه‌ره‌ڤی و ملێ خوه دا به‌ر وی بارێ گه‌له‌ک گران و ب کاریزما، زانین، ژیری و ژێهاتیا خوه ئه‌و ب سه‌ر وان هه‌موو کریز و ئالۆزیان دا ب سه‌ر که‌ڤه و باشوورێ کوردستانێ بگه‌هینه ڤێ ڕه‌وش و قۆناخا نها تێ دا یه.
نێچیرڤان بارزانی ب ڤێ ته‌جرووبه‌یا خوه یا گه‌له‌ک زه‌نگین ڤه ژ سه‌رۆکوه‌زیرتیێ دەرباسی سه‌رۆکاتیا هه‌رێما کوردستانێ دبە. د بن سه‌رۆکاتیا وی دا دێ هه‌رێما کوردستانێ ده‌رباسی قۆناغه‌کا گه‌شتر و پێشکه‌فتیتر ببه، ب تایبه‌تی د وارێ تێکه‌لیێن ب وه‌لاتێن جیهانێ ڕا و به‌رژوه‌ندیێن وان وه‌لاتن ب هه‌رێما کوردستانێ ڤه گرێ بدە، ب واتایەكێ دن، ئەو سیاسەتا حەكیمانەیا سەرۆك مەسعود بارزانی دمەشاند، زەنگیمتر، بەرفرەھتر، گەشتر و نوو بكە.
2019.06.10
