سەعید گاباری و بیرھاتنەك ل ستەنبۆلێ
مرن په‌یڤه‌کا ساره… ده‌ما کو مرۆڤ ئاگاهییا هه‌ڤال و هۆگره‌کی، یان ژی ناس و دۆسته‌کی خوه بگره، گۆتنا کو بکه نامینه. گه‌ر کو ئه‌و هه‌ڤال و هۆگر، ناس و دۆست هونه‌رمه‌نده‌ک کورد، پێشمه‌رگه‌یێ زمانێ خوه و مرۆڤه‌کی وه‌لاتپه‌روه‌ر به، وێ گاڤێ ئێش و ژانا د دلێ مرۆڤی دا جھ دگره، پێتر زێده دبه.
گۆتنه‌کا کو مرۆڤ بێژە، هه‌به، ئه‌و ژی د قرکا مرۆڤی دا دبه گلۆک و ژێ ده‌رناکه‌ڤه. مرۆڤ خه‌مگین دبه و د سه‌ر بیرانینێن خوه دا ڤه‌دگه‌ره. ب گه‌را ناڤ بیرانێن خوه ڤە سه‌بر و تەھەمولا خوه تینه و ئاقرێ دلێ خوه سار دکه.
دلێ من ناخوازه په‌یڤا مرنێ، ئه‌و په‌یڤا سار و بله‌رز ژبۆ سه‌عید گاباری بکاربینم. ئه‌و کۆچبه‌رێ وه‌لاتێ خوه بوو. ب جاران ژ ئاخا باڤ و کالێن خوه کۆچبه‌ر بوو و ژ وه‌لاتێ خوه دوورکه‌ت.
لێ چ جار سه‌رێ خوه ل به‌ر نه‌یارێن خوه خار نه‌کر، ب هونه‌ر و سترانێن خوه به‌رخوه‌دانا خوه دۆماند و دنیا خوه یا تاری ڕۆنی کر. مخابن ئیرۆ ژی ب کۆچا خوه یا داوییێ ڕا، گه‌لێ کورد خه‌مگین، زمانێ خوه یێ شێرین ژی ستوخار کر.
سه‌عید گاباری نه ته‌نێ سترانبێژ و هونه‌رمه‌ند، ئه‌و د هه‌مان ده‌مێ دا پێشمه‌رگه و پارێزه‌رێ زمانێ کوردی بوو. زمان ژ بۆ وی کلام و ستران، که‌ن و حه‌نه‌ک، نان و ئاڤ، ئاخ و وه‌لات، ڕه‌نگ و ده‌نگێ ژیانێ بوو.
د سالا 1992 ان دا، ل سته‌نبۆلا خۆپان من ئه‌و دیت و ژ نێزیک ڤە ناس کر. مه، ل سته‌نبۆلێ کۆڤارا ده‌نگ و ڕۆژناما ئازادی دوه‌شاند. ژ بۆ داناسین و پشتگریا وان، ل هنده‌ک باژارێن کوردستانێ و ل مه‌ترۆپۆلێن ترکیێ شاهیێن چاندی لدارخستبوون. ژ بۆ وان شاهییان ژ چار پارچه‌یێن کوردستانێ هونه‌رمه‌ندێن کورد ڤه‌خوه‌ندبوون.
ژ وان هونه‌رماندان یه‌ک ژی سه‌عید گه‌باری بوو. ژ باشوورێ کوردستانێ هات، باژار ب باژار گه‌ریا و به‌شداری هه‌موو شاهیان بوو. ده‌ما کو ئه‌م ڤه‌دگه‌رییان سته‌نبۆلێ، سه‌رێ ڕۆژێ هه‌ڤاله‌ک دکه‌ت ملێ وی و دبر د مالا خوه دا دکر مێڤان، وه‌ک مێڤانه‌کی ب روومه‌ت و قه‌دربلند.
ب دانێ سبێ ڕا دهات ئاڤاھیێ ڕۆژنامێ و ڕۆژا خوه ب مه ڕا ده‌رباس دکر. ب زمانترکیا مه ڤە حه‌نه‌کێن خوه دکر. ژ حالێ مه ڕا دگری و دکه‌نییا. دوورا ده‌ستێ خوه داڤێت به‌ر گوهێ خوه، ل سه‌ر ژییانا مه ب ترکی کلام لهه‌ڤ دکر و دسترا.
شاهی قه‌دیان…
کارێ سه‌عید گه‌باری ژی خلاس بوو. قاسی کو ژ شاهییان کێفخوه‌ش ببوو، ئه‌وقاس ژی ژ ژیانا مه یا ب ترکی عا‌جز ببوو. ده‌ما ڤه‌گه‌رێ هاتبوو، ڤه‌دگه‌ریا باشوور.
ئه‌م د ئاڤاهیێ ڕۆژنامه‌یێ دا ل سه‌ر پیان راوەستابوون، سه‌عید گه‌باری ژی یه‌کۆیه‌ک ئه‌م هه‌مبێز دکرن و خاتر ژ مه دخوه‌ست.
به‌رییا کو ژ ده‌ری ڤە ده‌رکه‌ڤه، جاره‌که دن ل مه ڤه‌گه‌ریا و گۆت:
“ئه‌ز ب هه‌ڤناسینا وه، پڕ و پڕ کێفخوه‌ش بووم. هوون کاره‌کی ب روومه‌ت دکن و ئه‌ز وه هه‌موویان جاره‌کا دن پیرۆز دکم. لێ هوون قاسی کو ژبۆ ئازادییا گه‌لێ خوه دخه‌بتن، ئه‌وقاس ژی کارێ نه‌یارێن خوه هێسان دکن. ژبه‌ر کو هوون ل ئالیەکی داو و دۆزا کوردستانه‌کا ئازاد دكن، ل ئالیێ دن ژی ب زمانێ نه‌یارێن خوه دئاخفن و زمانێ خوه یێ زه‌لال و شێرین، ب ده‌ستێ خوه دکوژن. ده‌وله‌تا که‌مالیست د ناڤ 70ێ سالان دا زمانێ وه گوهارت و مالا وه خراب کر، وه ژی د ناڤ مه‌هه‌کێ دا مالا من خراب کر و ئه‌ز فێری ترکی کرم…”
سه‌عید گه‌باری نه‌هه‌ق نه‌بوو.
ناڤێ ڕۆژنامه و کۆڤارا مه ب کوردی، مخابن ناڤه‌رۆکا وان، ژ 90% ب زمانێ ترکی بوون. مه داو و دۆزا کوردستانه‌کا ئازاد دکر، لێ کار و بارێ خوه یێن سییاسی و ڕۆژانه ژی دیسا ب زمانێ ترکی ب ڕێ ڤە دبر.
لاشێ مه کورد، مەژوویێ مه ب ترکی دخه‌بتی.
د سه‌ر هه‌ڤناسین و ڕه‌خنه‌یێن وی یێن گرانبوها ڕا 28 سال ده‌رباس بوون. د وێ ناڤبه‌رێ دا کورد، د وارێ سیاسی و چاپه‌مه‌نیێ دا گاڤێن گه‌له‌ک بالکێش ئاڤێتن. ئیرۆ د بن ده‌ستێن کوردان دا ب سه‌دان کۆڤار و ڕۆژنامه، ڕادیۆ و ته‌له‌ڤیزیۆن هه نه.
د بەریکا هه‌ر کورده‌کی دا ته‌له‌فۆنا ژیر و ئینته‌رنه‌ت ھەیە.
لێ ئه‌و مالخرابییا کو سالان به‌رێ، مه د ناڤ مه‌هه‌کێ دا ل سه‌عید گه‌باری کربوو، کوردێن باکوور ئیرۆ وێ مالخرابیێ قات ب قات ل کوردێن کو هێ ژ زمانێ نه‌یارێن خوه دوور كەتنە، دکن و هه‌م مالا خوه، هه‌م ژی مالا وان بهه‌ڤ ڕا خراب دکن.
کول و که‌سرێن سه‌عید گه‌باری یا هه‌ری گرینگ ژی ئه‌ڤ مالخرابیا کوردان بوو. ڕۆنیا چاڤێن وی ژ ئالی نه‌یارێن گه‌لێ کورد ڤە ژێ هاتبوو گرتن.
لێ ئه‌و د کۆچا خوه یا داوییێ دا چاڤڤه‌کری چوو.
ئه‌ز باوه‌ردكەم، چاڤێ وی دێ هه‌رتم ل سه‌ر مه به، هه‌تا کو ئه‌م ل زمانێ خوه یێ شێرین ڤه‌گه‌رییان. ب کۆچا وی یا داویێ ڕا خه‌مگینم. سه‌برا خوه ب سترانێن وی تینم و دبێژم، بلا جهێ ته باخچێ گولان، ئه‌زمانێ ته ژی ئالا ڕه‌نگین به.
ئیکرام ئۆگوز
