حکومەتا هەرێما کوردستانێ نە د مەترسیێ دایە
ژ لایێ قانوونی ڤە و ل گۆر دستوورێ عێراقا فەدەرال چو مەترسی ل سەر هەبوونا قەوارێ حکومەتا هەرێما کوردستانێ نینن، هەبوونا حکومەتا هەرێمێ وەک هەرێمەکا فەدەرال د دستوورێ عێراقێ دا هاتیە بنەجهکرن، د مادەیێ ئێکێ دا د دستووری دا هاتیە: کۆمارا عێراقێ دەولەتەکا فەدەرالی ئێکگرتی یە و سەربخوە و خوەدی سهانەتەکا تەکوزە (متکاملة). هەروەسا د ماددێ (١٤١) دا هاتییە: ئەو قانوونێن ل هەرێمێ هاتینە دەرخستن هەر ژ ١٩٩٢ێ دێ بەردەوامی پێ هێتەدان، ئەو بریارێن حکومەتا هەرێما کوردستانێ دەرکرین ژ وانا بریارێن دادگەهان ، گرێبەستا، دێ دبەردەوام بن ئەگەر نەهێنە هەموارکرن یان ژ کار خستن ل گۆر قانوونێن هەرێما کوردستانێ ژ لایێ لایەنێن تایبەتمەند ڤە و چو جوداهی دگەل ڤی دستوری نەبن.
هەرێما کوردستانێ ل گۆر دستوورێ عێراقێ پێگیرە ب هەموو مادەیێن دستوری، هەر بریارەکا حکومەتا هەرێما کوردستانێ دەربێخت دڤێت هەڤدژی دگەل دستووری نەبت و هەر دەما هەڤدژبوو هینگێ ئەو قانوونێن هەرێمێ هێزا خوە یا قانوونی ژ دەست ددەت.
حکومەتا هەرێما کوردستانێ بریارا فرۆتنا نەفتێ (پەترۆلێ) بێی ئەرێکرنا حکومەتا ناڤەندی دەست ب هنارتنێ کر، ل وی دەمی حوکمەتا عێراقێ د شەرێ دژی داعش دا بوو و پشتی دەمەکی حکومەتا عێراقێ سکالا ل سەر ترکیا ل دادگەها پاریسێ یا بازرگانییا ناڤنەتەوی کر. بریارێن ڤێ دادگەها ناڤنەتەوی بۆ هەر لایەنکی دپێگیرن (ملزم)، هەر پشتی بریارا دادگەهێ د بەرژەوەندیا عێراقێ دا شڤێدی ترکیا بۆریا نەفتا هەرێمێ گرت و ل بەندا بریارێن حکومەتا فەدەرالا عێراقێ یە کانێ ئەو و حکومەتا هەرێما کوردستانێ دێ گەهنە چ بریار؟ ئەڤە بریارەکا قانوونییە ژ ئەگەرێ نەگەهەشتنا دانوستاندنێن حکومەتا هەرێمێ یە د گەل بەغدایێ ل سەر پرسا هناردەکرنا نەفتا کوردستانێ بۆ بازارێن جیهانێ، ئانکو چو پەیوەندی ب قانوونی و نە قانوونیا هەبوونا حکومەتا هەرێما کوردستانێ ڤە نینە وەکو هندەک هزر دکەن کو ئێدی حکومەتا هەرێما کوردستانێ نامینیت و نزا چ و چ!
ژ مێژەیە حکومەتا هەرێما کوردستانێ هەست ب ڤێ مەترسیێ کرییە، ئانکو هنارتنا نەفتێ بۆ بازارێن جیهانێ دگەل دستووری نەرێکە، لەوان بەری نوکە بەردەوام بزاڤ دکرن دگەل حکومەتا ناڤەند بگەهنە چارەیەکێ، بۆ ڤێ چەندێ ژی چەندین شاند هنارتنە بەغدایێ لێ نەگەهشتنە چو ئەنجامان و هەیا نوکە ژی بزاڤ دبەردەوامن. بۆچی نەگەهشتنە چو ئەنجامان ژی، ئەڤ ژی پرسەک سیاسی یە، حکومەتا ناڤەند دخازت هەرێمێ نەچار بکەت هندەک داگێرانان بکەت ب تایبەت ل سەر وان دەڤەرێن نەفت لێ هەی و دکەڤن ب باندۆرا مادەیێ ١٤٠ و هەروەسا پرسا هەلبژارتن و پشکا هەرێمێ د بودجەیێ دا.
ژ لایێ قانوونی ڤە چو مەترسی ل سەر قەوارێ حکومەتا هەرێما کوردستانێ نینە، ب هێزا دستوورێ عێراقێ حکومەتا هەرێما کوردستانێ پاراستی یە. پرسیارەک کو ئەڤرۆ د جادەیا کوردستانێ دا گەرمە و هندەک لایەن گوڤەندا هندێ دگێرن کو بریارا دادگەها بازرگانی یا ناڤنەتەوی د بەرژەوەندیا عێراقێ دا زەنگا نەمانا حکومەتا هەرێما کوردستانێ لێدا!! وەک ل ژوور من دایە رۆهنکرن کو بریارا راوەستاندنا هناردەکرنا نەفتا کوردستانێ پرسەک قانوونیە و چو پەیوەندی ب قەوارێ حکومەتا هەرێمێ ڤە نینە و ب رێکا دانوستاندنێن حکومەتا هەرێمێ و حکومەتا بەغدایێ دێ هێتە چارەسەرکرن. خالا هەری دیار و بارمتەیا هەرێما کوردستانێ خالێن دستوورینە و تەڤ ماددە و برگەیێن دستووری پارێزڤانێن هەبوونا هەرێما کوردستانێنە، هەیا ئەڤرۆ ژی حکومەتا ناڤەند و حکومەتا هەرێما کوردستانێ پێگیرییا خوە ب دستووری تەکەز دکەن.
ئاریشە و گرفتێن ناڤخوەیا هەرێما کوردستانێ ئەو پرسەک جودایە و چو پەیوەندی ب کێشا هناردەکرن و راوەستاندنا نەفتا هەرێمێ ڤە نینە.
محەمەد چەلکی
٢٦-٣-٢٠٢٣
