ئازادییا ڕاده‌ڕبڕینێ و مافێ مرۆڤ، یان ئازادییا بیروڕا ئانكو بۆچوون مافه‌كێ سیاسییه د ڕێكا ئاخفتنا بیروڕایا زاراڤێن ئازادییا ڕاده‌ڕبڕینێ هنده‌ك جاران بۆ دویڤچوون لێگه‌ڕایان و وه‌رگرتن و ڤه‌گوهاستنا زانیارییان ژ بو دروستكرنا بیروكه‌یه‌كێ بكاردئێت.
مافێ مرۆڤی و ئازادییا راده‌ڕبڕینێ به‌رییا هه‌ر تشته‌كی گرێدایی ئازادییا سیاسی ڤه‌یه، گرنگه پیڤه‌را ئازادییێ سنووردار بیت و رێز ل تایبه‌تمه‌ندییێن كولتوورێن ملله‌تێن جودا بگریت، د پراكتیكێ دا مافێ ئازادییا ڕاده‌ڕبڕینێ ل هیچ وه‌لاته‌كی دا هه‌بوونا خوه یا دروست نینه، جاران دكه‌ڤیته به‌ر ره‌خنێ و ب كاره‌ك نه درۆست دهێته وه‌سفكرن، وه‌ك حاله‌ته‌كێ نه‌گوهداریكرن یان هاندان بۆ ئه‌نجامدانا تاوانه‌كێ.
مافێ مرۆڤ و ئازادیا بیروڕا و ده‌ڕبڕین گەلەک جاران دگه‌ل هنده‌ك جورێ مافان و سنوورداری هه‌یه، وه‌ك مافێ مرۆڤ و ئازادیپه‌رستن و ئازادی ڕۆژنامه‌گه‌ری و ئازادییا خۆنیشادانێ یان ئازادییا ئاشتیخوازانه مافێ ئازادییا ڕاده‌ربڕین ل دویڤ مادده‌یا ۱۹ یا جاڕنامه‌یا جیهانی مافێن مرۆڤ وه‌ك مافه‌كێ بنه‌ڕه‌تی یێ مرۆڤ دهێته ناسین و ل یاسایا ناڤده‌وله‌تی یا مافێ مرۆڤی دا ل په‌یمانا ناڤده‌وله‌تی مافێ مه‌ده‌نی و سیاسی دا هاتیه ناسین ل مادده‌یا ۱۹ یا دا یا هاتی: “هه‌موو كه‌سه‌كێ مافێ ئه‌وێ چه‌ندێ هه‌یه دووڤچوونا خوه و ڕاوبۆچوونا خوه بێژیت هه‌لبگریت ” و “هه‌موو كه‌سه‌كێ مافێ ئازادییا ڕاده‌ربڕینێ هه‌یه وه‌كو ماف، ئه‌ڤ مافه ئازادی دووڤدا دهێته وه‌رگرتن و بێلایه‌نی زانیاری و بیروبۆچوونان هه‌موو جوران بخوه‌ڤه دگریت.
به‌رپرساره‌تییا تایبه‌ت ب ستویێ خوەڤه دگرێت و “دبیت یان ره‌نگه ئه‌ڤه ده‌مێ پێدڤی بۆ ڕێزگرتن ل ماف یان هنده‌ك كه‌سێن دیتر یان بۆ پاراستنا ئاساییشا نه‌ته‌وه‌یی، ڕێكخستن گشتی و ساخله‌كی بو ڕایا گشتی یان قووناغه‌كا پێشڤه‌چوونێ دابیت، دیسان (( ئازادییا رادەڕبرینێ دا دڤێت تاكێ جڤاکی پشكداریێ د پێشكه‌فتنا مه‌عریفه‌تی ناڤا جڤاكێ دا بکەت )) .
یا فەرو پێدڤیە ئازادییا رادەربرینێ چو جاران نەكەڤیتە ژێر چ گەفێن پارتییێن سیاسی ژبەركو مللەتێ مە و تایبەتی وەکی جڤاكێ مەدەنی ئەم بەردەوام پێدڤی ب تاکەکێ هۆشیارن و بابەتێن ئاڤاکرنا و ھزری و ھشیاركرنێ و پێگەهاندنا مرۆڤێن ساخلەمن. بەرۆڤاژی، ئەگەر ب ئازادانە و ب وێرەكانە بابەت نەهێنە گەنگەشەكرن دێ کەڤیتە ژێر رەخنەیا نە راستەوخوە، دیسان (( ئازادییا رادەڕبڕینێ بەشەکێ گرنگە ژ چەمکێ خۆرتکرنا دیمۆکراسیدا )).
ئازادییا بیروڕا و ده‌ربڕین ل ده‌ستپێكا چه‌مكێ مۆدێرن ئازادییا مافێ مرۆڤی و بیرو بوچوونان و ده‌ربڕین ڤه‌دگه‌ڕێت بۆ سه‌ده‌یێن ناڤه‌ڕاست ل چه‌رخێ كه‌ڤن یێ مه‌لیكه و پاشایه‌تی ئانكو، مه‌زن و ئێكگرتوویا ل دووڤ شۆڕشا ل سالا ۱٦٨٨ دا سەردەمێ پاشایێ ئینگلترا.
مافێ مرۆڤی وەکو خزمەتکرن بو (( ئازادییا ئەرینی ب شێوه‌یه‌كی سه‌ره‌كی پێدڤیه ئەم باشتر لایەنێ ئازادییا لایه‌نێن رەوشتی بەرچاڤ وەرگرین )) ده‌ستكه‌فتێ هێزو گەشەپێدان بۆ سه‌رچاوەیێن پێدڤی یێن مرۆڤی بۆ دیاركرنا شیانێن تاكی
مووسا خالد/ چالاکڤان- دهوك
