کورد و دەستوورا نوو یا ترکیێ
گوهه‌رتنا ده‌ستوورێ د رۆژه‌ڤا ده‌ستهلاتا ترکیێ دایه. گه‌له‌ک جارا به‌حسا ده‌ستووره‌ک باشتر تێ کرن. ئه‌ڤه ب دەهان سالانه د هه‌ر پێڤاژۆیا هلبژارتنان دا به‌حسا ده‌ستوورێ و گوهه‌رتنا ده‌ستوورێ تێ کرن. لێ مخابن چو جارا ب ئاوایێ پێویست ده‌ستوور نایێ گوهه‌رتن. هه‌تا ده‌ما به‌حسا گوهه‌رتنا ده‌ستوورێ تێ کرن ژی، پرانیا پارتیێن سیاسی یێن ترک خه‌تێن خوه یێن سۆر ددن دییارکرن. ژ خوه دیارە ژی د رێزا یه‌که‌م دا خەتتێن وان یێن سۆر مە کوردان ئەلەقەدار دکە و ژ بۆ پاتیی یێن ترکیێ خەتا سۆر پرسا کەردی یە.
د ده‌ستوورا هه‌یی د گه‌له‌ک خالێن کو هەبوونا کوردا رەد دکه‌ن هه‌نه. لێ یا گرنگ پێشگۆتنا ده‌ستوورێ یه و هنده‌ک ماده‌یێن کو به‌هسا مافێ هه‌ڤوه‌لاتیێ دکن. پێشگۆتن د سه‌ری دا تەعریفا ده‌وله‌تا ترک دکه هه‌رتشته‌کی ژ بۆ به‌ختیاریا نه‌ته‌وه‌یا ترک دده نیشاندان.
ماده‌یا ٦٦ێ ده‌ما به‌حسا هه‌ڤوه‌لاتیا ده‌وله‌تا ترک دکه دبێبێژه: هه‌رکه‌سێ کو ب تایێ هه‌ڤوه‌لاتیێ گرێدایێ ده‌وله‌تا ترکیێ یه، ترکه. یانی هه‌رکه‌سێ هه‌ڤوه‌لاتیێ ترکیێ به ترکه. ئه‌ڤ ماده گه‌له‌ک ڤه‌کری و ب ته‌مامی ئینکارا کوردا یه. ڤێجا ده‌ما مرۆڤ مله‌ته‌کی ئینکار بکه، گه‌له‌ک ب زه‌حمه‌ت دکه‌ڤه کو هنده‌ک گاڤێن ئه‌رێنی ژ بۆ هه‌ڤوه‌لاتیان ژی پاڤێژه.
ئه‌گه‌ر ل ترکیێ گوهه‌رتنا ده‌ستوورێ بکه‌ڤه د رۆژه‌ڤێ دا دڤێ کورد ژ به‌ری هه‌رتشته‌کی دۆزا گوهه‌رتنا وان ماده‌یان بکن یێن کو ئنکارا کەردان دکن. دڤێ کورد داخواز بکن کو وه‌ک نه‌ته‌وه‌یێ ترک هه‌ینا وان ژی بێ قه‌بوولکرن و ئه‌ڤ یه‌ک د ده‌ستوورێ دا بهێتە نڤیسین.
ژ ئالیه‌ک دن ڤه ده‌ما به‌حسا ده‌ستووره‌ک ده‌مۆکراتیک بێ کرن، گه‌ره‌ک کورد بپرسن ئه‌و ده‌مۆکراسیا هون به‌حسێ دکن چ ده‌مۆکراسیه؟ گه‌لۆ ئه‌م وه‌ک کورد د ڤێ ده‌مۆکراسیێ دا دکارن خوه ئیفاده بکن؟ ئه‌م دکارن ب مه‌تۆدێن ده‌مۆکراتیک،ب رێیا دیالۆگێ بێ کو به‌رێ خوه بدن توندیێ ب ئاوایه‌ک هه‌ڤده‌م داخوازیێن خوه ژ بۆ ده‌ستخستنا مافێن خوه یێن ره‌وا یێن نه‌ته‌وی بێژن؟ ئه‌گه‌ر ئه‌م وه‌ک کورد نکاربن ڤێ یه‌کێ بکن ئه‌و ده‌مۆکراسیا هون به‌حس ژێ دکن ژ بۆ مه چو واتەیا وێ نینە.
د ڤێ ده‌ما داوی دا، ژ بۆ په‌روه‌رده‌یا زمانێ کوردی گه‌له‌ک چالاکی تێنه کرن، هه‌ولدانێن حه‌زکوردێ ژ بۆ په‌ژراندنا ده‌رسا هلبژاره یا کوردی گه‌له‌ک به‌ر ب پێشڤه دچه. هه‌تا پرۆژه‌یا خوه د ده‌ربارێ زمانێ کوردی دا ب ئاوایه‌ک فه‌رمی گەهاندنه هه‌موو پارتیێن سیاسییێن ترکیێ.
ب باوەریا من دڤێ هه‌ولدانه‌ک هه‌به کو، گاڤا دویه‌م ل شوونا کو زمانێ کوردی ده‌رسا هلبژاره به، ببه زمانێ په‌روه‌رده‌یێ و ئه‌ڤ یه‌ک گوهه‌رتنا ده‌ستوورا نوو دا جهبگره و په‌روه‌رده‌یا زمانێ کوردی بکه‌ڤه د بن گارانتیا ده‌ستوورێ دا.
گه‌ره‌ک ئه‌م وه‌ک کورد کێماسی د ڤێ ره‌وشا نها دا ،د ڤێ قۆناغا کو هه‌رکه‌س به‌حسا کوردا، به‌حسا پێوستیا ده‌ستووره‌ک نوو و به‌حسا ده‌مۆکراسیێ دکن دا، دۆزا ڤان هه‌رسێ خالێن بنگه‌هین بکن و دا کو د پاشه‌رۆژێ دا ئه‌م بکاربن ب ئاوایه‌ک ئازاد به‌حسا مافێن خوه یێن ره‌وا بکن.
راستی هه‌ر ئالیه‌ک کو دۆزا مافێ کوردا دکه، گه‌ره‌ک ڤان تشتان بینن رۆژه‌ڤێ و د هه‌ڤدیتنێن خوە یێن دگه‌ل ئالیێن سیاسی ب ئاوایه‌ک زه‌لال به‌حسا ڤان تشتا بکن.
ده‌ما ئه‌م ته‌رجها خوه ژ بۆ پارتیه‌کی بکن، بلا پیڤانا مه کورده‌یاتی به. ژ بۆ مه کیژان ئالی پتر به‌حسا ده‌ستختنا مافێن کوردا بکه، لێ دڤێ نه ب ته‌نێ ئارمانجا پرۆپاگانده‌یێ ژ بۆ ده‌ستخستنا چه‌ند ده‌نگا بە، دڤێ بێخن د به‌رنامه‌یا خوه دا گه‌ره‌ک پشتگریا وان بێ کرن.
بلا کورد ب ئاوایه‌کی ڤه‌کری و ب زه‌لالی به‌حسا داخوازیێن خوه یێن ره‌وا بکن، دا کو که‌سه‌ک نکاربه بێژه ”گه‌لۆ کورد چ دخوازن”
کورد چ دخوازن؟ به‌رسڤه‌ک ته‌نێ هه‌یه. کورد دۆزا مافێن خوه یێن نه‌ته‌وی دکن.
٢٠٢٣/١/٢٨
