شەوتاندنا قورئان و بالیۆزخانەیێ ب چاڤێن سویدیان
ئێریشا ل سه‌ر بالیۆزخانه‌یا سوێدێ یا ل بەغدایێ نموونه‌یه‌کا تیپیکه کو چاوا کۆمێن ئیسلامی یێن ل ده‌رڤه‌یی وه‌لات شه‌وتاندنا قورانێ ل سوێدێ ژ بۆ ئارمانجێن خوه یێن سیاسی ب کار تینن.
دڤێ ئێریشا سەر سه‌فاره‌تخانه‌یێ ب ئاوایه‌کی هه‌ری توند بهێتە شه‌رمه‌زارکرن، لێ هه‌تا کو شه‌وتاندنا قورانێ به‌رده‌وام بکه، خه‌ته‌ره‌یا کریارێن نوو یێن ب ڤی ره‌نگی دێ هەبن.
مۆقته‌دا سەدر سه‌رکرده‌یه‌کی ملیسێن شیعه یه، ئیسلامیسته‌کی رادیکاله کو بوویه سیاسه‌تمه‌دار.
ئه‌و نها شه‌وتاندنا قورانێ ل سوێدێ بکار تینه دا کو پشتگرییا ئیدیۆلۆژیا خوه یا ئیسلامی ل ئیراق و جیهانا عه‌ره‌بی بهێز بکه.
ژخوه پشتی شه‌وتاندنا قورانێ ل ده‌رڤه‌یی مزگه‌فتا ستۆکهۆلمێ چه‌ند هه‌فته به‌رێ تڤگەرا سەدر ده‌ست پێ کر و پاشی ب رۆژ بالیۆزخانه‌یا سوێدێ یا ل بەغدایێ هات گرتن، لێ ده‌ما کو سه‌در فه‌رمان دا شاگرتێن خوه کو ل دژی شەوتاندنا قورئانێ ده‌رکه‌ڤن، وان گوهێ خوە دا رێبرێ خوە. ڤێ جارێ کارڤەدانا خوه زێده کریه. ئێریشا ل سه‌ر بالیۆزخانه‌یێ گه‌له‌کی گرانتر بوو، ژ به‌ر کو شاگرتێن وی ئاگر به‌ردان ئاڤاهیا بالیۆزخانه‌یێ و به‌شه‌ک ژ بالیۆزخانه‌یێ هلوه‌شاند. ئه‌ڤ یەکێ دەست پێ کر، ئانکو بالیۆزخانەیا سوێدێ شەوتاندن به‌ریا کو پلانا شه‌وتاندنا قورانێ ل ده‌رڤه‌یی بالیۆزخانه‌یا ئیراقێ یا ل ستۆکهۆلمێ دەست پێ بکە. ئارمانجا ژی ژێ ئەو بوو کو سوێدی نه‌چار بکن کو پۆشمان بەبە ئیجازی نەدە وێ چالاکیێ.
هه‌لبه‌ت سوێد نکاره خوه بده به‌ر ڤان شەرتان و دژی دەستوورا خوە دەرکەڤە.
بالیۆزخانه‌یا سوێدێ ئاخا سوێدێ یه. ده‌ستدرێژی و شەوتاندنا بالیۆزخانه‌یا وی وه‌لاتی یان وه‌لاته‌کی دن بنپێکرنه‌که زیق و جدی یا په‌یمانا ڤیەنایێ یه. ب زه‌لالی دبێژه کو د ڤێ ره‌وشێ دا ئه‌رکێ ئیراقێ یه کو بالیۆزخانه و نوونه‌رتیێن دیپلۆماتیک بپارێزه. ل ڤر ئیراق د ده‌مه‌که کورت ده دو جاران ب یاسایێن ناڤدەولەتی بنپێکرن.
دڤێ سوێد کارڤەدانەکا پر ب هێز ل هه‌مبه‌ر ڤێ یه‌کێ نیشان بده
پچه‌ک نه‌خوه‌شه کو ئیراق هه‌ول دده کو ب گه‌فخوارنێن تێکبرنا تێکلیێن دیپلۆماتیک ئێن ب سوێدێ ره، به‌رپرسیاریێ بگوهه‌ره.
ب ئیحتیماله‌که مه‌زن ره‌ئاکسیۆنا ئیراقێ نیشانه‌یه‌ک سیاسی یه.
لێ ئه‌گه‌ر تێکلیێن دیپلۆماتیک بێن قوتکرن، مه‌ترسی هه‌یه کو بریاره‌کا وها ل وه‌لاتێن دن ئێن مسلمان ژی به‌لاڤ ببه و زراره‌که مه‌زن بده به‌رژه‌وه‌ندیێن سوێدێ.
هێرسا ل سه‌ر شه‌وتاندنا قورانێ ل سوێدێ ته‌نێ ب ئیسلامیێن رادیکال را سینۆردار نینه. ب راستی هه‌موو مسلمانێن جیهانێ شه‌وتاندنا قورانێ شه‌رمه‌زار دکن. پر که‌س نکارن فێم بکن کا چاوا ل سوێدێ ده‌ستوور تێ دایین کو پرتووکێن خوه یێن پیرۆز بشه‌وتینن.
ژ به‌ر ڤێ یه‌کێ مرۆڤ دکاره گومان بکه کو سه‌در ب رازیبوونا نه‌په‌نی یا رایه‌دارێن ئیراقی ته‌ڤگه‌ریایه.
سەپۆ (دەزگەهێ ئیستیخباراتا سوێدێ) هشیاری دا کو شه‌وتاندنا قورانێ دبه ئەگەرا مه‌ترسیه‌ک مه‌زن ل سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیێن سوێدێ یێن ل ده‌رڤه و هه‌موه‌لاتیێن سوێدێ. ژ خه‌ینی وێ یه‌کێ کو دبه کو ئه‌و ب ره‌نگێ بۆیکۆتێن بازرگانیێ باندۆرێ ل سوێدێ بکه، خه‌ته‌را کریارێن ته‌رۆریستی یێن ئیسلامی یێن کو ل سوێدێ ئان هه‌موه‌لاتیێن سوێدی تێنه کرن زێده دبه.
هه‌روها مه دیت کو سه‌رۆکۆمارێ ترکیێ ئه‌ردۆگان چاوا شه‌وتاندنا قورانێ وه‌ک هێجه‌ت بکار ئانی دا کو ئه‌رێکرنا سه‌رلێدانا ناتۆ یا سوێدێ ب پاش بخه.
هه‌تا کو شه‌وتاندنا قورانێ به‌رده‌وام به، ب تایبه‌تی ئه‌گه‌ر ئه‌و ل جهێن هه‌ستیار ئێن مینا ده‌رڤه‌یی مزگه‌فت و بالیۆزخانه‌یان چێببن، هه‌ر ئەگەر هه‌یه کو ئه‌م باوه‌ر بکن کو کارڤەدانێن توند ل هن ده‌ڤه‌رێن جیهانێ دێ به‌رده‌وام بن.
پۆلیسێ سوێدێ خوه‌ست کو شه‌وتاندنا قورانێ راوه‌ستینه، لێ دادگه‌هێ بریار دا کو ئه‌ڤ یه‌ک ژ به‌ر خه‌ته‌ره‌یێن ئه‌وله‌هیێ نایێ ده‌ستوور کرن. بریاره‌که هنه‌ک عه‌جێبه، ژ به‌ر کو ل گۆری دەستوورا بنگەهین د هن ره‌وشان دا ممکنه کو ئازادیا ده‌ربرینێ سینۆردار بکه.
دبه کو ده‌م هاتیه ئێدی ئه‌م قانوون و شیانا پۆلیسان بنرخینن کو پێشی ل کریارێن کو زرارێ بدن به‌رژه‌وه‌ندیێن سوێدێ بگرن.
وه‌زیرێ ده‌رڤه یێ سوێدێ، تۆبیاس بیلستروم، ژ ئالیێ سه‌رۆکێ رێکخراوا جیهانی یا مسلمان کو ٥۷ وه‌لات ئه‌ندامن تێدا هاتیە ڤه‌خوه‌ندن، دا کو ل سه‌ر چاوانیا خه‌باتا ئازادیا رامانێ یا سوێدێ باخڤه. هه‌لبه‌ت ئەڤ یەک قه‌ت نه خه‌له‌ته، لێ ئه‌ز د وێ باوه‌ریێ دا مه کو بێیی راڤه‌کرنا وی، جیهانا مسلمان قه‌ت ب بێده‌نگیل هەمبەر شه‌وتاندنا قورانێ قه‌بوول ناکه.
ره‌وشا کو ل دۆر شه‌وتاندنا قورانێ ل سوێدێ ده‌رکه‌تبوو هۆلێ، کریزا محمه‌د یا سالا ۲۰۰٦-ئان تینه بیرا مرۆڤ. پشترا رۆژنامه‌یا دانیمارکی، ژیلاندس پۆستن، کاریکاتورێن ل سه‌ر پێخه‌مبه‌ر محه‌مه‌د، که‌سایه‌تێ هه‌ری پیرۆز یێ ئیسلامێ، وه‌شاند. کاریکاتۆرێ هه‌ری زێده کو جیهانا ئیسلامی خه‌مگین کر کاریکاتۆرێ بۆمبەیا ل سەر سەرێ محه‌مه‌د بوو.
قادا په‌ڤچوونێ یا سوێدێ
وێ ده‌مێ ژی، هێرسا پشتی به‌لاڤۆکێ ژ ئالیێ هێزێن ئیسلامی یێن رادیکال یێن ل جیهانا عه‌ره‌بی ڤه هات بکارانین. بالیۆزخانه‌یێن دەولەتێن باکور یێن ل لوبنان و سووریه‌یێ ژی د ناڤ دا راستی ئێریشا گرسه‌یێ هاتن. ل سه‌رانسه‌رێ جیهانێ خوه‌پێشاندانێن به‌رفره ل دژی دانیمارکێ هاتن لدارخستن و چه‌ند به‌رهه‌مێن دانیمارکی بۆ ده‌مه‌کێ هاتن بۆیکۆتکرن.
وێ ده‌مێ ئه‌و کاریکاتوریستێن دانیمارکی بوون کو ژ ئازادیا خوه یا ده‌ربرینێ سوود وه‌رگرتن. هونه‌رمه‌ندێ شێوەکار یێ سوێدی لارس ڤیلکس کووچکێ خوه یێ دۆردۆرێ یێ ناڤدار کو نوونه‌رتیا پێخه‌مبه‌ر مه‌مه‌د دکه، دالقاند و خێز کر. ڤێ یه‌کێ هشت کو ڤیلکس نه‌چار بمینه ژیانا خوه یا مایی د بن چاڤدیریا ئەمنی ڤە بەردەوام بکە.
شه‌وتاندنا قورانێ ل سوێدێ هه‌تا نها ژ ئالیێ کرستیانه‌کی ل ئیراقێ یێ کو دخوازه ئیسلامێ ل سوێدێ قه‌ده‌خه بکه و ژ ئالیێ سیاسه‌تمه‌دارێ توندره‌وێ دانیمارکی راسموس پالودان ڤه ژ به‌ر کامپانیایێن وی یێن نه‌فره‌ت ئێن سیاسی ل وه‌لاتێ خوه هاتیه کرن.
ژ به‌ر ڤێ یه‌کێ سوێد که‌تیه ره‌وشه‌ک کو ناکۆکیێن وه‌لاتێن دن ده‌رباسی ئاخا سوێدێ بوونه و ئازادیا راده‌ربرینێ یا سوێدی ژ بۆ مه‌شاندنا سیاسه‌تێ ل وه‌لاتێن تێکلدار تێ بکار ئانین.
هه‌گه‌ر من وه‌ک سوێدی بخواستا قورانێ ل جیرانا مه یا ده‌مۆکرات فینلاندیا بشه‌وتینم، دێ به‌رۆڤاژی ببوویا.
ژ نڤیسینا: ولفگانگ هانسسۆن رۆژنامەیا سوێدی ئەفتۆنبلادت
ب دەستکاریڤە هاتیە وەرگەراندن
